خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: فندق به عنوان یکی از محصولات مهم کشاورزی استان گیلان، بویژه منطقه اشکورات سهم قابل توجهی در اقتصاد کشاورزان دارد. این محصول که بهترین شرایط رشد را در مناطق معتدل، مرطوب و نیمه سردسیر دارد، به دلیل کیفیت و طعم ممتاز، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای داخلی و صادراتی یافته است.
با این حال باغداران این منطقه با مجموعه‌ای از مشکلات عدیده مواجه هستند که خطر تداوم تولید و کیفیت محصول را تهدید می‌کند.
«محمود هوشیارفرد» عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و کمیته سلامت و ایمنی محصولات کشاورزی گیلان در گفتگو با مهر به بررسی مشکلات اساسی این بخش پرداخته و بر ضرورت حمایت‌های جدی از تولیدکنندگان تأکید کرده است.
کاهش محصول؛ پیامد تغییر اقلیم و مدیریت ناکافی
هوشیارفرد در تشریح دلایل کاهش تولید فندق، قدمت بالای باغات و خسارت‌های ناشی از آفات و بیماری‌ها را از مهم‌ترین عوامل عنوان کرد و افزود: تغییرات اقلیمی گسترده از جمله سرمازدگی دیررس بهاره، گرمازدگی زودرس زمستانه و سرمای شدید دوره گلدهی موجب شده‌اند تا محصول باغات به شدت آسیب ببیند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان افزود: عدم بهره‌برداری علمی و هرس مناسب درختان، افزایش ارتفاع و پاجوش‌ها، کار باغداری را دشوار کرده است.
هوشیارفرد به افزایش ۴ تا ۵ برابری هزینه‌های کود، سموم آفت‌کش و کارگری اشاره کرد و گفت: در حالی که هزینه‌ها به شدت افزایش یافته، نوسانات قیمت فندق باعث شده سود مناسبی نصیب باغداران نشود.
وی همچنین دلالی و واسطه‌گری در بازار فندق را عامل مهمی در کاهش درآمد باغداران دانست و تأکید کرد: نبود نظارت کافی بر بازار نهاده‌ها و فرآوری، مشکلات تولید را تشدید کرده است.
تهدید جدی منابع آبی و خشکسالی
وی هشدار داد: کاهش منابع آبی، خشکسالی‌های متوالی و افزایش دما، تأمین آب مورد نیاز برای آبیاری باغات را دشوارتر کرده است و هجوم آفات چوبخوار به دنبال ضعف باغات در اثر خشکسالی، خسارات جبران‌ناپذیری وارد ساخته است.
هوشیارفرد با بیان اینکه متأسفانه مدیران و کارشناسان توجه کافی به این موضوعات ندارند، اضافه کرد: بدون حمایت‌های مالی، فنی و مدیریتی و تشکیل تشکل‌های قوی، تولید فندق اشکور به زودی به مرز بحران خواهد رسید.
وی خواستار پرداخت تسهیلات کم‌بهره، حمایت از جوان سازی باغات، ساماندهی بازار نهاده‌ها، افزایش آموزش‌های تخصصی و توسعه صنایع تبدیلی و بسته‌بندی شد و گفت: تلاش برای حذف واسطه‌ها، افزایش کیفیت و برند سازی محصول و تعامل همه دستگاه‌های اجرایی استان، تنها راه نجات و توسعه این صنعت ارزشمند است.
ضرورت شناسایی و رفع مشکلات تولید و فروش فندق
محمود هوشیارفرد با تاکید بر اهمیت شناسایی مشکلات موجود در مسیر تولید و فروش فندق، ادامه داد: مشکلات متعددی در این حوزه وجود دارد که اگر به آنها توجه نشود، آینده این محصول استراتژیک در استان گیلان و کشور به خطر می‌افتد.
وی افزود: مسائلی مانند قیمت‌گذاری منصفانه، تأمین مالی باغداران برای جوان سازی باغات قدیمی و همچنین بیمه کشاورزی از جمله اولویت‌هایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
هوشیارفرد با بیان اینکه با توسعه کشت ارقام جدید، به دنبال ارتقای برند فندق ایرانی و جایگاه جهانی این محصول باشیم، گفت: فندق باید به عنوان یک کالای کشاورزی سالم و صادرات محور دیده شود که ظرفیت ارزآوری غیرنفتی کشور را افزایش می‌دهد.
وی تاکید کرد: حمایت ویژه از باغداران مناطق آسیب‌دیده از خشکسالی و آفات ضروری است تا حداقل بتوانند باغات خود را حفظ کنند.
این کارشناس با اشاره به راهکارهای عملی گفت: پرداخت تسهیلات بلندمدت و کم‌بهره، انتقال آب به باغات با راندمان بهتر، تشکیل ستاد ویژه فندق و ایجاد خوشه‌های کسب و کار می‌تواند گام مهمی در بهبود شرایط باغداران باشد لذا تشکیل تشکل‌های قوی و منسجم فندق‌کاران، زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌های بهتر و مدیریت مؤثر مشکلات است.
تشکیل تشکل‌های منسجم؛ ضرورت هم‌افزایی باغداران
هوشیارفرد در ادامه بیان کرد: فندق‌کاران باید به تفاهم و همکاری برسند چرا که یک تشکل قوی می‌تواند نقش اساسی در بهبود وضعیت آنها ایفا کند.
وی تاکید کرد: با ایجاد این تشکل‌ها، باغداران می‌توانند با حمایت کارشناسان برنامه‌ریزی دقیقی برای افزایش کیفیت محصول داشته باشند.
این کارشناس حوزه کشاورزی در مورد نوسانات قیمت محصول گفت: هر ساله باغداران با مشکل تغییرات شدید قیمت فندق مواجه هستند و متأسفانه سود اصلی به جیب واسطه‌ها می‌رود.
وی افزود: افرادی که محصول را با قیمت‌های پایین از باغداران می‌خرند، عمدتاً واسطه‌های بومی و سرمایه‌گذاران غیر بومی هستند که بیشترین سود را می‌برند و باغداران سود کمی دارند.
هوشیارفرد با اشاره به مشکلات زیرساختی گفت: فقدان ماشین‌آلات برداشت، تجهیزات خشک‌کن و محل مناسب نگهداری فندق از یک سو و کاهش نقدینگی باغداران و افزایش هزینه‌های تولید، شرایط را پیچیده‌تر کرده است بنابراین نبود آینده مشخص برای کشاورزی فندق، موجب سردرگمی تولیدکنندگان شده است.
لزوم تغییر رویکرد باغداران و حذف دلالان
وی افزود: اولین قدم برای حل مشکلات، خود باغداران هستند؛ باید محصول را روی درخت نفروشند چرا که این کار باعث ایجاد دلّالی می‌شود بنابراین باغداران باید مسئولیت اجتماعی داشته باشند تا بتوان با معرفی بهتر محصول و حذف واسطه‌ها، مشکلات را کاهش داد.
وی همچنین به اهمیت ایجاد زنجیره تولید کامل و ارزش افزوده اشاره کرد و گفت: راه‌اندازی صنایع تبدیلی و بسته‌بندی، آموزش مدیریت بازاریابی به عرضه‌کنندگان و آموزش باغداران برای تولید محصول با کیفیت از ضروریات است.
حمایت از ایستگاه تحقیقات فندق رودسر و همکاری دستگاه‌ها
وی در خصوص حمایت‌های پژوهشی بیان کرد: حمایت از ایستگاه تحقیقات فندق شهرستان رودسر به عنوان تنها مرکز تحقیقاتی فندق کشور اهمیت زیادی دارد و باید با تجهیز نیروی انسانی و امکانات، زمینه تحقیق و توسعه فراهم شود.
هوشیار فرد افزود: جهاد کشاورزی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات را حل کند و لازم است همکاری بین دستگاه‌های مختلف استان تقویت شود.
وی در پایان تاکید کرد: انتظار می‌رود که دولتمردان و نمایندگان مجلس در اولویت‌های کاری خود، حل مشکلات باغداران فندق را قرار دهند تا این محصول ارزشمند و استراتژیک بتواند نقش مؤثر خود را در اقتصاد منطقه و کشور ایفا کند.