خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: پاییز که از راه می‌رسد، جنگل‌های هیرکانی مازندران پر از رنگ و زندگی می‌شوند و مسیرهای خاکی روستاها آرام آرام میزبان زنانی می‌شود که با سبدهای چوبی و دستکش‌های قدیمی آماده برداشت میوه‌های جنگلی هستند.
تمشک وحشی، زالزالک، شاه‌توت، ازگیل و خرمالوی وحشی روی شاخه‌ها خودنمایی می‌کنند و عطر دلنشین پاییز در تمام کوهپایه‌ها می‌پیچد. زنان روستاهای منطقه چهاردانگه ساری از چند روز مانده به پاییز برای برداشت میوه‌های جنگلی روانه جنگل‌های حاشیه روستا می‌شوند.
سمیه رضایی، یکی از این زنان است که در بازار ساری مشغول فروش تمشک جنگلی و انجی جنگلی به مسافران است، وی می‌گوید: هر سال با خانواده‌ام وارد جنگل می‌شویم و میوه‌ها را بخشی برای مصرف خانگی و بخشی برای فروش آماده می‌کنیم، این کار هم درآمدی برای خانواده ایجاد می‌کند و هم سنت قدیمی ما را حفظ می‌کند.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: برای برداشت میوه‌های جنگلی به همراه فرزندان و بانوان روستا به حاشیه جنگل روستا می‌رویم و بخشی از درآمد روزانه خانواده را از این طریق تأمین می‌کنیم.
تنوع و شرایط کشاورزی میوه‌های جنگلی
میوه‌های جنگلی مازندران در شرایط خاص اقلیمی و خاک جنگل‌های هیرکانی رشد می‌کنند، خاک غنی، رطوبت کافی و دمای معتدل پاییز، زمینه‌ای مناسب برای رشد انواع میوه‌ها فراهم می‌کند. این میوه‌ها به کوددهی و سمپاشی نیاز ندارند و در طول سال، آب و مواد مغذی طبیعی خاک را جذب می‌کنند.
عیسی جمالی کارشناس کشاورزی در ساری به خبرنگار مهر می‌گوید: از نظر کشاورزی، شناخت زمان برداشت اهمیت زیادی دارد و تمشک وحشی باید زمانی جمع‌آوری شود که کاملاً رسیده باشد، زیرا برداشت زودهنگام طعم و ماندگاری محصول را کاهش می‌دهد.
وی ادامه داد: زالزالک و خرمالو نیز در اوایل پاییز بهترین کیفیت را دارند و برداشت دیرهنگام موجب سفتی یا پوسیدگی میوه می‌شود.
نقش میوه‌های جنگلی در اقتصاد خانواده‌ها
این کارشناس تصریح کرد: میوه‌های جنگلی منبعی مهم برای درآمد پاییزی خانواده‌های روستایی هستند و این میوه‌ها بدون نیاز به سرمایه‌گذاری برای کاشت یا مراقبت رشد می‌کنند.
جمالی یادآور شد: زنان روستایی با فرآوری آنها به مربا، لواشک، ترشی و دوشاب، علاوه بر تأمین غذای سالم، درآمد قابل توجهی برای خانواده فراهم می‌کنند.
مریم ملکی، دیگر زن روستایی اهل چهاردانگه ساری نیز که در حاشیه بازار ساری به فروش محصولات و میوه‌های جنگلی و ارگانیک مشغول است، گفت: با فروش این میوه‌ها بخش زیادی از هزینه‌های خانه تأمین و درآمد باعث می‌شود ما بخشی از نیازهای روزمره را بدون قرض یا وام تأمین کنیم و حتی پس‌انداز هم داشته باشیم.
فرآوری و بازارسازی
به تاکید کارشناسان باید میوه‌ها پس از برداشت در خانه به‌صورت سنتی فرآوری و بدون افزودن مواد شیمیایی به بازار عرضه شوند، همچنین برخی از محصولات به عنوان سوغات فروخته و برخی به بازارهای شهری ارسال می‌شوند.
عمه سوگل بانوی آلاشتی که هرسال همراه با فصل پاییز اقدام به چینش و فروش میوه‌های جنگلی در بازار می‌کند، می‌گوید: ما میوه‌ها را به مربا، دوشاب و ترشی تبدیل می‌کنیم و به فروش می‌رسانیم و خوشبختانه مردم استقبال خوبی دارند چون محصولات طبیعی و ارگانیک هستند.
وی با بیان اینکه ایجاد کارگاه‌های کوچک فرآوری، بسته‌بندی مناسب و تولید محصولات متنوع می‌تواند درآمد زنان و خانواده‌ها را افزایش دهد و بازار داخلی و صادراتی را توسعه دهد از مسئولان خواست تا در این زمینه حمایت کنند.
یک کارشناس اقتصادی در سوادکوه نیز با اشاره به ضعف در صنایع تبدیلی گفت: سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی علاوه بر افزایش درآمد، اشتغال پایدار ایجاد می‌کند و از برداشت بی‌رویه جلوگیری می‌کند.
با توسعه این صنایع، خانواده‌های روستایی می‌توانند درآمدی بیشتر و پایدار داشته باشند و بازارهای خارجی هم به محصولات دسترسی پیدا کنند
محمد اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با توسعه این صنایع، خانواده‌های روستایی می‌توانند درآمدی بیشتر و پایدار داشته باشند و بازارهای خارجی هم به محصولات دسترسی پیدا کنند.
وی با اشاره به اهمیت اقتصادی و تغذیه‌ای میوه‌های ارگانیک و جنگلی گفت: میوه‌های جنگلی سرشار از ویتامین‌ها، فیبر و آنتی‌اکسیدان هستند و مصرف آنها می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت قلب و کنترل قند خون کمک کند.
وی توصیه کرد که این میوه‌ها یا تازه مصرف شوند یا فرآوری طبیعی داشته باشند و از مواد شیمیایی برای افزایش ماندگاری اجتناب شود.
جمع آوری و برداشت میوه‌های جنگلی برای بانوان روستایی فرصتی برای کار جمعی در خانواده است و میوه‌های جنگلی به اقتصاد خانوارهای حاشیه نشین جنگل نیز کمک کرده است اما با وجود اهمیت اقتصادی میوه‌های جنگلی، چالش‌هایی نیز در مسیر بهره‌برداری پایدار وجود دارد؛ برداشت بی‌رویه، نبود صنایع تبدیلی مناسب، عدم بسته‌بندی استاندارد، و محدودیت دسترسی به بازارهای شهری و صادراتی از جمله این مشکلات است.
به تاکید کارشناسان، آموزش‌های لازم در زمینه برداشت اصولی، فرآوری بهداشتی، بسته‌بندی استاندارد و بازاریابی محصولات می‌تواند هم منابع طبیعی را حفظ کند و هم ارزش اقتصادی محصولات را افزایش دهد.
پاییز در مازندران فصل طلایی میوه‌های جنگلی است؛ فصلی که هم درآمدزایی محلی را تضمین می‌کند و هم سلامت غذایی مردم را بهبود می‌بخشد. با رعایت برداشت اصولی، فرآوری بهداشتی، تقویت صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب، این منابع طبیعی می‌توانند به منبعی پایدار و ارزشمند برای استان و کشور تبدیل شوند. این میوه‌ها نه تنها سرمایه‌ای برای خانواده‌های روستایی هستند، بلکه نمادی از ارتباط انسان با طبیعت و حفظ سنت‌های فرهنگی به شمار می‌روند.