خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: گرگان با جمعیتی بالغ بر حدود ۴۵۰ هزار نفر (بر اساس آخرین سرشماری‌ها) با توجه به وضعیت خاص خود در شمال ایران و محدودیت‌هایی که در اطراف آن وجود دارد، درگیر چالش‌هایی برای توسعه شهری است.
اراضی کشاورزی، فضای سبز، و مناطق کوهستانی در اطراف گرگان از جمله موانع طبیعی در توسعه این شهر محسوب می‌شوند. این محدودیت‌ها منجر به افزایش تراکم جمعیتی در محدوده شهر و مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، و قیمت بالای مسکن شده است.
ضرورت بلندمرتبه‌سازی برای استفاده بهینه از زمین
در همین راستا، طرح‌هایی برای بلندمرتبه‌سازی به‌منظور کاهش فشار روی زمین‌های محدود شهری و استفاده بهینه از اراضی موجود مطرح شده است. این طرح‌ها به‌ویژه در مناطق کم‌تراکم و یا نواحی که ساخت‌وساز در آنها هنوز شکل نگرفته، در دستور کار قرار دارند. البته، در کنار این توسعه، توجه به زیرساخت‌ها و مسائل زیست‌محیطی اهمیت زیادی دارد.
چالش‌های بلندمرتبه‌سازی در گرگان و پیامدهای آن
در شرایط فعلی، بلندمرتبه‌سازی به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های مواجهه با مشکل کمبود فضای شهری و افزایش جمعیت در گرگان مطرح شده است. با این حال، به گفته حجت مقسم، عضو شورای شهر گرگان، این موضوع به‌ویژه در مورد مناطق مختلف شهر با چالش‌های متعددی روبه‌رو است.
محدودیت‌های جغرافیایی و تأثیر آن بر توسعه شهری
یکی از اولین مشکلاتی که در این زمینه مطرح می‌شود، محدودیت‌های جغرافیایی و طبیعی گرگان است.
مقسم در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: برخی از بخش‌های شهر گرگان به دلیل داشتن اراضی کشاورزی و فضای سبز، نمی‌توانند به‌راحتی به محدوده شهری اضافه شوند. این مسئله نه تنها توسعه افقی شهر را با مشکلاتی مواجه کرده، بلکه موجب تراکم بالای جمعیت و در نتیجه افزایش فشار به زیرساخت‌های شهری مانند معابر و سیستم‌های خدماتی شده است.
وی افزود: تعداد خودروها در گرگان از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ چهار برابر شده است، در حالی که معابر شهری تغییرات زیادی نکرده است. نتیجه این عدم تطابق، افزایش ترافیک و در نهایت مشکلات اجتماعی و اقتصادی است. کوچه‌هایی که روزگاری خانه‌های یک‌طبقه داشتند، حالا تبدیل به محله‌هایی با ساختمان‌های هفت‌طبقه یا بیشتر شده‌اند. در چنین شرایطی، گسترش و بهبود معابر و شبکه‌های حمل‌ونقل باید به‌طور همزمان با افزایش تراکم جمعیتی صورت گیرد.
مبحث دیگری که عضو شورای شهر گرگان به آن اشاره کرد، افزایش قیمت زمین و مسکن در گرگان به دلیل محدودیت‌های گسترش محدوده شهری است. وقتی که اراضی جدیدی به محدوده شهر اضافه نمی‌شوند، قیمت زمین در داخل شهر به سرعت افزایش پیدا می‌کند، که این امر مشکلاتی را برای شهروندان به‌ویژه در طبقات کم‌درآمد ایجاد می‌کند. این موضوع به‌ویژه در شهرهایی همچون گرگان که با محدودیت‌های جغرافیایی روبه‌رو هستند، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
در همین راستا، یکی از مهم‌ترین راه‌حل‌ها، به گفته مقسم، بلندمرتبه‌سازی است. اما این طرح نیز بدون مشکلات و چالش‌هایی نیست.
وی در مورد این طرح‌ها توضیح داد: مناطقی از گرگان به‌عنوان مناطق مناسب برای بلندمرتبه‌سازی انتخاب شده‌اند. این مناطق عبارتند از شمال و غرب گرگان. اما به‌هیچ‌وجه نمی‌توان این طرح‌ها را در تمامی مناطق شهر پیاده‌سازی کرد. برای مثال، در مناطق مرکزی شهر که معابر محدود هستند، اگر تعداد طبقات افزایش یابد، مشکلات ترافیکی و اجتماعی بیشتر خواهد شد.
اهمیت مطالعات ریز پهنه‌بندی و ایمنی ساخت‌وساز
در این راستا، مقسم و همکارانش پیشنهاد داده‌اند که قبل از اجرای هر طرح بلندمرتبه‌سازی، باید مطالعات ریز پهنه‌بندی در مناطق مختلف انجام شود. این مطالعات شامل بررسی مقاومت خاک، شعاع خطرپذیری در برابر حوادث طبیعی (مانند رانش زمین یا سیلاب) و همچنین ظرفیت معابر شهری است.
به گفته عضو شورای شهر گرگان، اگر این مطالعات به‌درستی انجام نشود، ممکن است ساختمان‌ها در مناطقی ساخته شوند که از لحاظ فنی ظرفیت لازم برای مقاومت در برابر بارهای سنگین و ترافیک را نداشته باشند.
مبحث دیگری که مقسم بر آن تاکید داشت، پایداری و ایمنی ساخت‌وسازها است. در این زمینه، وی به حادثه رانش زمین در منطقه جام جم اشاره کرد و گفت: ساختمان‌هایی که بدون انجام مطالعات دقیق ساخته می‌شوند، در برابر خطرات طبیعی مانند رانش زمین آسیب‌پذیر خواهند بود. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، باید اقدامات پیشگیرانه‌ای انجام شود که در آن از مطالعات خاک‌شناسی و مهندسی دقیق استفاده شود.
چشم‌انداز بلندمرتبه‌سازی در گرگان
با توجه به نکات مطرح‌شده، می‌توان نتیجه گرفت که بلندمرتبه‌سازی به‌عنوان یک راه‌حل برای مشکلات شهری گرگان، نیازمند توجه ویژه به مطالعات و بررسی‌های زیست‌محیطی و فنی است. اینکه آیا این طرح‌ها می‌توانند در نهایت مشکلات شهر را حل کنند یا نه، بستگی به نحوه اجرا و به‌ویژه انجام مطالعات ریز پهنه‌بندی در مناطق مختلف دارد.
پیشنهادات مقسم برای مناطق خاص برای بلندمرتبه‌سازی، نشان می‌دهد که در گرگان نیز مانند سایر شهرهای بزرگ، نیاز به یک برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند برای استفاده بهینه از اراضی شهری وجود دارد. اگر این طرح‌ها با در نظر گرفتن شرایط خاص هر منطقه و انجام مطالعات دقیق به مرحله اجرا برسند، می‌توانند به بهبود وضعیت مسکن، کاهش قیمت زمین، و کاهش فشار بر زیرساخت‌ها کمک کنند.