خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بازار صادرات مرکبات مازندران با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده که روند صادرات این محصول راهبردی را طی سال‌ها با چالش جدی روبرو کرده است.
با وجود کیفیت بالای مرکبات مازندران و استقبال بازارهای خارجی، ضعف در زیرساخت‌های صادراتی، مشکلات لجستیکی و نوسانات نرخ ارز، باعث شده صادرکنندگان این استان در تحقق ظرفیت‌های واقعی خود ناکام بمانند.
مازندران به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی تولید مرکبات شناخته می‌شود و در تولید محصولات باغی نظیر پرتقال، کیوی و نارنگی سهم زیادی از بازار داخلی و صادرات کشور را به خود اختصاص داده است.
در حالی که کشاورزان این استان به‌طور سنتی با کشت مرکبات سر و کار دارند، در سال‌های اخیر، صادرات این محصولات با چالش‌های متعدد مواجه شده است، مشکلاتی که از اشتباهات در صدور گواهی‌های بهداشتی تا ضعف‌های نظارتی و تغییرات مداوم مدیریتی، فرایند صادرات مرکبات را پیچیده‌تر کرده است. در این گزارش، به بررسی این مشکلات و پیشنهادات برای بهبود وضعیت صادرات مرکبات مازندران پرداخته‌ایم.
آغاز برداشت و مشکلات اولیه
فصل برداشت مرکبات از اوایل مهرماه آغاز می‌شود و کشاورزان مازندرانی همواره با مشکلاتی در زمینه فروش محصولات خود مواجه هستند و امسال نیز با مشکلات جدیدی دست و پنجه نرم می‌کنند.
سهراب صالحی، یکی از کشاورزان پرتقال‌کار در مازندران، در این‌باره می‌گوید: ما هر سال با مشکلاتی در فروش مواجه بودیم، اما امسال شرایط متفاوت است و اگر این مشکل حل نشود، ممکن است در فروش به مشکلات بیشتری برخورد کنیم.
وی در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در سال‌های قبل این مواقع خریداران زیادی به سر باغ مراجعه می‌کردند، افزود: امسال تاکنون وضعیت فروش محصول و سردرختی راکد است.
این موضوع به اشتباهات در صدور گواهی‌های بهداشتی اشاره دارد. گاهی محصولات استان مازندران از استان‌های دیگر صادر می‌شود و همین موضوع مشکلاتی را در گمرکات ایجاد می‌کند و در نهایت منجر به کاهش اعتماد کشورهای مقصد به کیفیت محصولات ایرانی می‌شود.
چالش‌های مدیریتی و نظارتی
در کنار مشکلات مربوط به گواهی‌های بهداشتی، ضعف‌های مدیریتی و نظارتی نیز از عوامل اصلی بروز مشکلات در صادرات مرکبات استان به شمار می‌روند. علی تقی‌پور، رئیس اتاق بازرگانی مازندران، در این‌باره توضیح می‌دهد: در بسیاری از موارد، محصولاتی که گواهی بهداشتی دریافت کرده‌اند پس از ارسال به گمرک دچار مشکلاتی می‌شوند.
وی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: گاهی گواهی‌ها به اشتباه از استان‌های دیگر صادر می‌شود و این موضوع می‌تواند باعث ایجاد مشکلات در روند صادرات شود و به عنوان نمونه سال قبل بخش عمده‌ای ۴۹۷ هزار تن مرکبات مازندران از سایر استان‌ها روانه بازارهای خارجی شد.
وجود آفات یا بیماری‌ها در محصولات یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که در فرآیند صادرات باید به آن توجه شود
وی همچنین بر لزوم نظارت دقیق‌تر بر کیفیت محصولات تاکید کرد و افزود: بدون نظارت دقیق بر کیفیت محصولات، ممکن است در گمرک‌ها با مشکلات جدی روبرو شویم و این مسئله می‌تواند بازارهای مقصد را تحت تأثیر قرار دهد.
مسائل گمرکی و مشکلات صادرات
یکی از مسائل مهم در صادرات مرکبات مازندران، مشکلات گمرکی است که ناشی از عدم هماهنگی کافی میان استان‌های تولیدکننده محصولات باغی و گمرکات مختلف است.
مریم جلیلی‌مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور، در سفر اخیر خود به مازندران درباره مشکلات صادرات مرکبات گفت: یکی از مشکلاتی که می‌تواند به بازارهای جهانی آسیب بزند، صادرات مرکبات و کیوی به همراه برگ است.
وی در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بسیاری از کشورهای مقصد این محصولات را نمی‌پذیرند، زیرا برگ‌های مرکبات می‌توانند آفات و بیماری‌ها را منتقل کنند.
وی در عین حال از برنامه ریزی برای صدور گواهی بهداشتی محصولات در استان تولیدکننده خبر داد.
این اظهارات نشان‌دهنده اهمیت بالای رعایت استانداردهای بین‌المللی در صادرات است. اگرچه مشکلات گمرکی و آفات محصولات در سال‌های گذشته مطرح بوده، امسال این موضوع به‌طور جدی‌تر از همیشه مورد توجه قرار گرفته است، چرا که برخی کشورها به‌شدت نسبت به ورود آفات حساس هستند و عدم رعایت استانداردها می‌تواند منجر به از دست دادن بازارهای هدف شود.
تلاش برای هماهنگی بین استان‌ها
استان‌های شمالی ایران به‌ویژه مازندران، گیلان و گلستان، با تولید محصولات مشابه، در زمینه صادرات نیازمند همکاری و هماهنگی بیشتری هستند. جواد مولایی‌قرا، مدیرکل هماهنگی امور اقتصادی استانداری مازندران، در این خصوص می‌گوید: تولید کیوی و مرکبات به شغل مهم کشاورزان شمالی تبدیل شده است و هرگونه شوک به این بازار ممکن است منجر به تغییر کاربری اراضی کشاورزی شود.
وی افزود: بنابراین، باید استانداردهای خود را افزایش دهیم و فرآیندهای صادراتی را بهبود بخشیم تا وضعیت بهتری در بازارهای جهانی داشته باشیم.
مولایی‌قرا تأکید می‌کند: برای پایداری در بازارهای جهانی، نیاز است که برندسازی محصولات مازندران تقویت شده و همکاری نزدیک‌تری میان استان‌های شمالی در بخش‌های مختلف مانند حمل‌ونقل، گمرک و تبادل اطلاعات ایجاد شود.
بازارهای جهانی در سال‌های اخیر برای محصولات ایرانی به‌ویژه مرکبات و کیوی، فرصت‌های خوبی را فراهم کرده‌اند. کشورهای آسیای میانه و حوزه خلیج فارس از بزرگ‌ترین واردکنندگان این محصولات به شمار می‌روند. با این حال، این بازارها در برابر مشکلات کیفیت و فرایندهای صادراتی حساس هستند.
یکی دیگر از ابعاد مهم مشکلات صادراتی، کمبود نظارت دقیق بر کیفیت محصولات و عملکرد ضعیف کلینیک‌های کنترل آفات و بیماری‌ها است. محمدرضا شعبانی مدیرعامل اتحادیه باغداران مازندران در گفت وگو با خبرنگار مهر گفت: در بسیاری از مواقع، محصولات با مشکلات جزئی یا آفات مشخص وارد چرخه صادرات می‌شوند.
وی افزود: اگر خطای کوچکی در بررسی‌های اولیه یا تشخیص آفات در محصولی وجود داشته باشد، باید محصول از صادرات خارج شود؛ اما این نظارت‌ها به‌درستی انجام نمی‌شود و در نهایت محصول با کیفیت پایین به کشورهای مقصد فرستاده می‌شود.
کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی برای رفع این مشکلات و بهبود وضعیت صادرات مرکبات مازندران، چندین راهکار مطرح کرده‌اند. از جمله این راهکارها، ثبات در مدیریت‌های صادراتی، تقویت نظارت بر کیفیت محصولات، و برقراری ارتباط مؤثر و شفاف با کشورهای مقصد است.
همچنین، سیستم‌های نظارتی باید به شدت تقویت شوند تا از بروز خطاها و مشکلات در فرآیند صادرات جلوگیری شود.
منبع : خبرگزاری مهر